Yeni Başlayanlar İçin: Zcash Nedir?
Son güncelleme: Aralık 10, 2017
Zcash Nedir? Resmi web sitesine göre; “Zcash, sıfır-bilgi kriptografi kullanarak işlemlerin mahremiyetini tamamen koruyabilen ilk açık ve izinsiz (permissionless) kripto paradır.”
Zcash Nedir?
Bitcoin de, aynı şekilde açık ve izinsiz (permissionless) bir kripto paradır, ancak bitcoin işlemlerinin anonim olduğu yönünde yaygın bir yanlış anlaşılma var. Her bircoin işlem hareketinin geçmişi, blok zincir adı verilen bir muhasebe defterinde herkese açık bir şekilde görüntülenir. Bu işlemlerin önemli bir bölümünden kimlerin sorumlu olduğunu belirlemek için karmaşık bir yazılım kullanılabilir. Bu gizlilik eksikliğine karşılık olarak, gizlilik işlevselliği eklemeye odaklanan bir dizi kripto para birimi olmuştur. Bu yazıda, Zcash’e yeni başlayanlara, Zcash’in diğer kripto paralardan farkını irdeleyeceğiz.
Bitcoin ile benzerlikler ve farklılıklar
| Bitcoin (btc) | Zcash (zec) | |
| Konsept | dijital para | özel dijital para |
| İşlem detayı | herkes görebilir | herkes göremez |
| İşlem örneği | x adresi y adresin 1 btc gönderdi | ? adresi ? adresine ? gönderdi |
| Pazar payı (Aralık 2017) | ~227 milyar dolar | ~826 milyon dolar |
| Çıkış tarihi | ocak 2009 | ekim 2016 |
| Üretim yöntemi | madencilik | kurucu ödüllü madencilik |
Zcash (ZEC), kimsenin herhangi bir hassas bilgiyi açığa çıkarmaya zorlamadan kanıtlayabileceği, sıfır-bilgi kanıtlarını içeren yeni bir teknoloji kullanıyor. İsmini sıfır-bilginin (zero knowledge) doğrulayıcıya gösterildiği gerçeğinden alır. Bu teknolojiden üretilen anonim işlemlere Zcash’de korumalı işlemler denir.
Bitcoin ile bu noktada keskin bir ayrım söz konusudur. Eğer bitcoin adresiniz herkese açık olarak paylaşılırsa, herkes bakiyenizi ve şimdiye kadar yapmış olduğunuz tüm işlemleri ve adresleri görebilir. Adresinizi herkese açık olarak paylaşmasanız bile, Chainalysis ve Elliptic gibi şirketler, anonim olmayan diğer adreslerle işlem yaptıysanız, adresinizi de anonimleştiren bir yazılım geliştirmiştir. Tanıdığınız herkesin ve hatta yabancıların, banka hesabınızda ne kadar para bulunduğunu ve paranızı nasıl harcadığınızı öğrendiğini düşünün. Her ne kadar meşru işlemler olsa da, muhtemelen tüm dünyanın bu bilgileri bilmesini istemezsiniz.
Pazar payı
Zcash ve Bitcoin’in toplam 21 milyon adetlik toplam arzı var ve madencilik adı verilen bir süreç vasıtasıyla üretiliyorlar. Zcash’ın benzersiz bir özelliği, şirket geliştirme ekibinin (Zcash Şirketi, CEO Zooko Wilcox) ve kar amacı gütmeyen Zcash Vakfı’nın (Yönetim Kurulu Başkanı Andrew Miller) doğrudan blockchain fonundan finanse edilmektedir. Bunu başarmak için, ilk dört yıldaki Zcash madencilik ödülünün %20’si, Zcash şirketinin (kurucuları, çalışanları, danışmanları, yatırımcıları) paydaşlarına giderek, toplam arzın %10’unu oluşturmaktadır. Bu “Kurucuların Ödülü”, Zcash’in sürekli desteklenmesi ve geliştirilmesi için finansman ve teşvik sağlar.
Aralık 2017 itibariyle Zcash’in pazar payı ~826 milyon dolar civarındadır. Bir Zcash’in fiyatı ise 297$‘dır.
Teknoloji
Zcash, zk-SNARKs (sıfır-bilgi interaktif olmayan bilgi argümanları) adı verilen sıfır-bilgi doğrulamasının özel bir biçimini kullanır. Bu teknolojiye, profesörler Eli Ben-Sasson ve Alessandro Chiesa‘nın da aralarında bulunduğu bir dizi araştırmacı tarafından öncülük edildi.
Zcash, kullanıcıların işlem detaylarını özel tutmalarına ya da kamuya açmalarına izin verir. İsteğe bağlı şeffaflık, bir işletmenin denetlenmesi veya vergi beyanları için bilgi sunması gerektiği durumlar için faydalı olabilir.
Bir kullanıcı, işlem ayrıntılarının belirli kişiler tarafından seçilerek görülebilmesini sağlamak için bir “görüntüleme anahtarını” başkalarıyla paylaşabilir. Bu “görüntüleme anahtarı”, para harcamak için kullanılan “harcama anahtarı”ndan ayrıdır. İki farklı anahtara bölünmüş olması, birinin üçüncü bir tarafın izleyicinin tüm para harcamalarına izin vermeden işlem ayrıntılarını görüntülemesine izin vermesini sağlar. Mevcut finansal sisteme benzetirsek: paranıza erişmek için ihtiyaç duyulan banka oturum açma bilgileri bir harcama anahtarına benzer; ancak banka hesap ekstrenizin bir kopyasına erişmek ise bir görüntüleme anahtarına benzer.
Zcash, gönderen kişiden alıcıya gizli bir mesajın gönderilmesini sağlayan şifreli not alanlarını da sağlar. Bu, bir çekte bir not yazmakla karşılaştırılabilir, ancak notun herkes tarafından görülebilmesi yerine, yalnızca görünüm anahtarının sahibi görebilir. Bu, ödeme kodu da dahil olmak üzere alıcıya mesaj göndermek gibi çeşitli amaçlarla kullanılabilir.
Zcash’in kullandığı teknolojinin de kısıtlamaları vardır. Gelecekte yapılması planlanan çalışmalar, zk-SNARKS’ın temel iki sınırlamasını -kurulum ve hesaplama- hedeflemeyi amaçlıyor.
Kaynaklar
Ekim 2016’da kurulan Zcash, güçlü teknolojisi ve gelişim üzerine yoğun bir odaklanma ile nispeten yeni bir kripto paradır. Aşağıda, Zcash nedir, ne değildir daha fazla anlamanıza yardımcı olacak bazı bağlantılar bulunmaktadır.
Bir Cevap Yazın