Bitcoin ile İlgili Sormaya Utandığınız 7 Soru

Bitcoin ile İlgili Sormaya Utandığınız 7 Soru

Son güncelleme: Aralık 3, 2017

Bitcoin ile ilgili sorular hem yeni başlayanlar için hem uzun yıllar içinde bulunanlar için cevap arayan sorulardır. Bitcoin nedir? 100 liralık Bitcoin alabilir miyim? Ne işe yarıyor? Gerçek dünyada bir karşılığı var mı? Sormaya utandığınız soruları cevaplıyoruz.

Bitcoin ile ilgili sorular

Bitcoin’in fiyatı, bu hafta Çarşamba sabahı 11.000 doları aşarak rekor kırdı.

Bitcoin fiyatının şaşırtan artışı -2011 başında 1 dolardan daha düşük değere sahipti- birçok insana, bu yeni teknolojiye dikkat etmeleri gerekip gerekmediğini merak ettirdi. Bitcoin ve dolar satışı için popüler bir hizmet olan Coinbase, şimdi 13 milyondan fazla kullanıcısı olduğunu söylüyor. Bu noktada hemen hemen herkes Bitcoin’i duysa da, ayrıntılarda pek çok kişi bulanık duruyor: Bitcoin nedir tam olarak? Nasıl alabilirim? Ne için kullanayım ki?

Yardım etmek için buradayız. Öncelikle Bitcoin’le ilgili yazılarımızı okuyun. Bitcoin’in ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve sıradan insanların bu yeni teknoloji hakkında ne bilmeleri gerektiğini açıklayacağız.

Şimdi temelde Bitcoin ile ilgili sorular nedir, tek tek bakalım.

Bitcoin nedir?

Bitcoin terimi aslında iki farklı şeyi ifade eder. Büyük B ile yazılan Bitcoin, MasterCard gibi bir ödeme ağı gibidir. Küçük b ile yazılan bitcoin ise, Bitcoin ağının para birimini ifade eder.

Bitcoin’i MasterCard, PayPal ve 2008’de (Bitcoin keşfedildiğinde) var olan diğer ödeme ağlarından farklı kılan nokta, Bitcoin’in tamamen merkezi olmayan dünyanın ilk ödeme ağı olmasıdır. MasterCard ağı MasterCard Inc. tarafından işletilir, ancak Bitcoin ağından sorumlu bir Bitcoin Inc. yoktur. Bunun yerine, blok zinciri adı verilen paylaşımlı bir işlem defterini sağlayan eşler arası (p2p) bir ağdır.

Yeni bir para birimi yaratmak, Bitcoin ağını tamamen merkezsizleştirmenin kaçınılmaz bir sonucuydu. Geleneksel bir ödeme ağında, ağ sahibi, dolar veya euro gibi konvansiyonel para birimlerindeki bakiyeleri kullanmayı taahhüt eder. Ama Bitcoin şirketi olmadığından, bu nedenle Bitcoin bakiyelerinin herhangi bir değeri olacağını garanti edecek kimse de yoktur. Bunun yerine, bitcoin, arz ve talebe göre belirlenen değeriyle konvansiyonel para birimlerine karşı yüzer. Dalgalara karşı yüzmek gibidir.

Ve hayır, google’da bitcoin diye arama yaptığınızda karşınıza çıkan birçok fotoğrafta gördüğünüz fiziksel “bitcoinler”, gerçek bitcoin değildir. Bitcoin dediğimiz şey, blok zincirdeki girdilerdir. Bitcoin’inizin olması demek, bilgisayarınızda, harici bir sürücüde veya bir kağıt parçasına tuttuğunuz bazı kriptografik özel anahtarlarınızın olduğu anlamına gelir. Bu anahtarlar, insanların banka hesaplarındaki bakiyeyi harcaması gibi, Bitcoin ağındaki bitcoin bakiyelerini harcamasına olanak tanır. Ancak, bankanızdan paralarınızı fiziksel olarak çektiğiniz gibi, bitcoinlerinizi Bitcoin ağından benzer şekilde çekemezsiniz.

Bitcoin nasıl bu kadar değerli hale geldi?

Güzel bir soru! Bitcoin ağı ilk kez 2009’da yaratıldığında, bitcoin’in değeri neredeyse sıfırdı. Bitcoin ilk kez Mayıs 2010 yılında bir kullanıcının başka bir kullanıcıya iki adet pizza için 10.000 bitcoin ödemesiyle gerçek dünya değeri kazandı. O dönemde bitcoin bir kuruştan daha az bir miktarda işlem görüyordu.

Fakat Bitcoin topluluğu büyüdükçe, para biriminin değeri istikrarlı bir şekilde yükseldi. Nisan 2011’de değeri 1 dolara yükseldi. Bitcoin’in medyada yer bulması yeni kullanıcıları cezbetti ve bu da fiyatın yükselmesine neden oldu. Artan fiyat, daha çok medya ilgisini çekti. Haziran 2011 itibariyle bitcoin’in değeri 30 doları geçti ve 2011 sonu itibariyle tekrar değeri düştü ve 2 dolara çakıldı.

Bu döngü, 2013 yılında iki kez daha tekrarlandı. Mayıs 2013’te Bitcoin’in fiyatı %80 oranında düşmeden önce 250$’ın üzerine çıktı. Sonra 2013 yılının sonlarında Bitcoin’in fiyatı yine %80 oranında çakılmadan önce 1.000 doları aştı. Mevcut patlama, -2015 yılının başında 200 dolardan düşük bir seviyeden, son günlerde 10,000 dolardan yüksek bir seviyeye çıkması- dördüncü büyük Bitcoin patlamasını teşkil ediyor.

Bu patlamaların her biri aynı temel tanıtım-fiyat geribildirimi döngüsü tarafından yönlendirildi. Fiyatın yükseldiği zamanlarda Bitcoin basında geniş yer bulur ve herkes Bitcoin hakkında yazar, bu da sisteme yeni kullanıcıları çeker. Bu tür yazılar ve haberler, daha fazla insanın bitcoin’e ilgi duymasına neden oluyor ve bu kişilerin bir kısmı satın almaya karar veriyor. Bu, fiyatın daha da yükselmesine neden oluyor, daha fazla medya haberi ve daha fazla kamuoyu ilgisini tetikliyor.

Bu fiyat artışı, ben dahil olmak üzere insanların çoğunun on yıl önce imkansız olduğunu düşündüğü bir şeyi gerçekleştirdi: altın veya gümüş gibi bir meta tarafından veya hükümet veya banka gibi güçlü bir kurum tarafından desteklenmeyen değerli bir para birimini doğurdu! Bitcoin değeri bir anlamda artmaktadır, çünkü giderek artan sayıda insan, değerinin zaman içinde yükselmeye devam edeceğine inanmaktadır. Elbette haklı olup olmadıklarını zaman gösterecek.

Neden Bitcoin kullanmak isteyeyim?

Dürüst olmak gerekirse, sıradan bir tüketici ve normal bir vatandaş iseniz, muhtemelen kullanmak istemezsiniz. Yıllarca çabaya rağmen, Bitcoin girişimcileri, sıradan insanların faydalı bulduğu ödeme uygulamaları oluşturma fırsatını bir türlü maalesef yakalayamadı.

Bitcoin ağı için en çok tartışılan uygulamalardan biri de uluslararası para transferidir. Western Union ve Moneygram gibi konvansiyonel finansal ağlar pahalıdır ve paranın hesaba geçmesi genelde uzun zaman alabilir. Teorik olarak, Bitcoin tabanlı para transfer sistemi daha ucuz ve daha hızlı olabilir.

Bununla birlikte, uygulamada, Bitcoin, havale için bir platform olma noktasında mücadelesini sürdürüyor. Bunu anlamanın bir yolu, Bitcoin ATM’leri tarafından verilen işlem ücretlerine bakmak olabilir. Bu ATM’ler, insanların bitcoin yerine nakit para çekmelerine ve tersini yapmalarına izin verir. Bir Bitcoin ATM’nin ortalama işlem ücreti -atmradar web sitesine göre– şu an bitcoin alımları için yüzde dokuz ve satış için yüzde altı civarındadır. Dolayısıyla, Bitcoin ATM’lerini kullanarak yurtdışında bir arkadaşınıza veya aile üyenize para göndermek için, yüzde 15 gibi yüksek bir oranda işlem ücreti ödeyebilirsiniz. Bu, son haftalarda ortalama 5$ civarında olan Bitcoin ağı tarafından tahsil edilen işlem ücretinin üstündedir.

Özellikle Asya’da Bitcoin kullanarak uluslararası ödemeler yapma deneyimini iyileştirmek için çalışan birçok şirket var. Bu şirketler eninde sonunda ödemeleri hızlı, kolay ve uygun maliyetli hale getirme yollarını bulabilir ancak henüz kritik bir kitleye ulaşamamışlardır.

Bitcoin, yasadışı işlemlerde -maalesef- popülerlik gösterdi. Yeraltı web siteleri, yasadışı uyuşturucu satışları için bir çeşit eBay olarak hizmet vermek üzere Tor’da ortaya çıktı. Bu siteler Bitcoin’e güveniyor çünkü geleneksel kredi kartı ağlarını kullanamıyorlar. Ancak kimsenin bir başkasının Bitcoin kullanmasını engelleyecek gücü bulunmuyor.

Bitcoin’in Arjantin ve Venezuela gibi istikrarsız para birimlerine veya işlevsiz finansal sistemlere sahip ülkelerde popüler olduğuna dair bir durum da var.

Fakat Amerika Birleşik Devletleri’nde veya başka bir zengin Batı ülkesinde sıradan biriyseniz ve Bitcoin’in gelecekteki değeri konusunda spekülasyon yapmak istemiyorsanız, Bitcoin’in sizin için sunabileceği çok şey olmayabilir – en azından şimdilik.

Bitcoin’in gerçek hayat uygulamaları az olmasına rağmen, nasıl 150 milyar dolarlık bir değere ulaşabildi?

Bir olasılık, Bitcoin spekülatörlerinin hayal dünyasında yaşadığı ve Bitcoin’in fiyatının kaçınılmaz olarak düşecek olmasıdır. Diğer olasılıklar da var.

Biri Bitcoin ekonomisinin hala ilk yıllarında olması. İnternet’in deneysel bir teknolojiden (1969’daki ARPANET) kitle pazarı olgusu (1994’teki Netscape) haline gelmesi 25 yıl sürdü. Bitcoin, sekiz yıldan az bir süredir olan nispeten genç bir teknolojidir. Bitcoin’in sonunda küresel finans sisteminin kilit bir parçası haline gelmesi olasıdır; bu yeni teknolojiyi yararlı yöntemlerle nasıl uygulayacağınızı tam olarak öğrenmek için yalnızca beş, 10 veya 20 yıl daha alacaktır.

Bitcoin’in, tüketiciye bakmayan önemli uygulamaları da vardır. Örneğin, Bitcoin ağı, ister 10 dolar veya 10 milyon dolar gönderin, yaklaşık aynı işlem ücretini alır; bu nedenle, Bitcoin, uluslararası ticaret veya yatırım için standart bir yol olabilir. Büyük şirketler muhafazakar kurumlardır, bu tür işlemleri desteklemek için gerekli altyapının kurulması birkaç yıl alabilir ve bundan birkaç yıl sonra diğer şirketleri de böyle bir geçiş yapmaya ikna etmek için kullanabilirler.

İyimser olmanın bir başka nedeni: dolar nasıl küresel ticarette varsayılan para birimi ise, bitcoin de daha geniş bir kripto para ekonomisinin rezerv para birimi haline geldi. Bitcoin, diğer kripto para birimlerine kıyasla daha derin piyasalar ve daha sofistike döviz hizmetleri sunmaktadır. Bu yüzden, insanlar diğer altcoinlerden satın almak istedikleri zaman, öncelikle dolarlarını bitcoin’e çevirir, sonra gidip bu altcoinleri satın alırlar. Kripto para ekonomisi büyüdükçe, Bitcoin’in değeri de yukarı çıkıyor.

Son olasılık, Bitcoin’in altın gibi bir değer deposu olabileceğidir. Altın, endüstriyel uygulamalarda ve mücevheratta pratik olarak kullanılmaktadır, ancak dünya altınlarının çoğu servet depolamak için uzun vadeli bir araç olarak kasalarda ve döşeme tahtalarında saklanmaktadır. İnsanlar altın tutmayı sever çünkü kompakt, gizlenmesi kolaydır ve geleneksel finansal sistemlerin dışında bulunmaktadır.

Bitcoin’in benzer avantajları vardır. Milyonlarca dolarlık bitcoin’i küçük bir usb’ye veya hatta bir kağıt parçasına depolayabilirsiniz. Şifreleme anahtarları güvenli olduğu sürece, bitcoin herhangi bir hükümet tarafından ele geçirilemez. Bitcoin’in altın üzerinde de büyük avantajı var, çünkü dünyaya elektronik olarak aktarılabiliyor.

Tamam ikna oldum. Nasıl Bitcoin alabilirim?

Bu soruyu cevaplamadan önce, bitcoin’e yatırım yapmanın son derece riskli olduğunu vurgulamak istiyoruz. Bitcoin’in bir kaç gün içinde değerinin yüzde 80’ini kaybettiği biliniyor. Bitcoin önceki çökmelerden sonra değerini hep kurtardı, bugün fiyatı çok daha yüksek. Ancak Bitcoin’in bir sonraki çöküşünden sonra iyileşeceğine dair bir garanti yok. Dolayısıyla kaybetmeyi göze almıyorsanız para yatırmayın!

Bunları belirttikten sonra, bitcoin satın almanın çok kolay olduğunu söyleyebiliriz. Bunu yapmak için, Bitcoin borsalarından birine gidin ve bir hesap açın. Ardından, elektronik banka havalesi veya benzeri bir mekanizma kullanarak hesabınıza dolar gönderirsiniz. Para borsa hesabınıza girdikten sonra, şu anki piyasa fiyatından bitcoin satın alabilirsiniz.

Bitcoin satın aldıktan sonra buradaki önemli sorulardan biri, bitcoinlerinizi borsada tutmaya devam mı edeceksiniz yoksa cüzdanınıza mı çekeceksiniz. Bitcoininizi kendiniz saklamanın birkaç yolu vardır. Şifreleme anahtarlarını kendi sabit diskinize depolayabilirsiniz. Onları müşteri tarafından sağlanan bir şifreyi kullanarak bir Web cüzdan uygulamasında saklayabilirsiniz. Şifreleme anahtarlarını bir kağıda yazdırabilir ve kağıdı (birden fazla kopya) güvenli bir yerde saklayabilirsiniz.

Bu seçeneklerin tümünün riskleri vardır. Parayı borsa hesabınıza tutarsanız, paranızı hacklenme, yanlış yönetim, dolandırıcılık gibi risklerden kaybetme durumunuz olabilir. 2014’te, o zamanlar en büyük Bitcoin borsası olan Mt. Gox, bilgisayar korsanları tarafından milyonlarca dolarlık hırsızlık olayının ardından iflas ettiğini açıkladı. Bitcoin ekonomisinde FDIC sigortasına benzeyen bir şey yoktur, bu nedenle borsa bitcoinlerinizi kaybederse veya iflas ederse, tüm paranızı kaybedebilirsiniz.

Öte yandan, borsalar 2014’ten bu yana önemli ölüde olgunlaştı ve bitcoinlerinizi kendiniz de tutuyor olmanız da riskli olabilir. Sabit sürücünüz çökebilir ve yedekleme yapmazsanız, bitcoinleriniz sonsuza dek kaybolabilir. Şifrelerinizi yazdığınız kağıdı kaybederseniz, paranız sonsuza kadar kaybolmuş olur. Bitcoinlerinizi bir Web cüzdan içine koyarsanız ve şifreyi unutursanız, bitcoinleriniz yine sonsuza dek kaybolur. Birisi bilgisayarınıza malware koyarsa, yine de bitcoinlerinizi kaybedebilirsiniz.

Kısacası, bitcoin saklamanın %100 güvenli bir yolu yoktur ve yeni insanlar her zaman daha fazla risktedir. Bitcoin yatırımcıları, yatırımlarını hisse senedi ve tahvil gibi konvansiyonel varlıklara kıyasla kazalara veya hırsızlıklara kaybetme konusunda daha büyük risk altındadır.

Bitcoin’den çok para kazandım, nasıl nakite çevirebilirim?

Bitcoinleriniz borsa hesabınızdaysa, dolar karşılığında satıp banka hesabınıza aktarabilirsiniz.

Bitcoin piyasası çok akışkandır, bu yüzden milyonlarca dolarlık bitcoin’iniz yoksa paranızı çekmeniz zor olmayacaktır. Bununla birlikte, büyük borsalar dolandırıcılığı en aza indirgemek için günlük dolar çekme sınırlarına sahiptir. Dolayısıyla, binlerce dolarlık bitcoin satarsanız, nakit olarak geleneksel banka hesabınıza aktarmanız birkaç gün veya haftalar sürebilir.

Bazı insanlar, Bitcoin’in 150 milyar dolarlık piyasa değerinin gerçek olmadığını savunuyor çünkü insanlar bu değerdeki nakit parayı aynı anda ve eşzamanlı olarak çekemiyor. Bu teoride doğru gibi gözükse de aslında öyle değil. Çünkü aynı temel mantık, herhangi bir varlık için de geçerlidir: örneğin Amazon’un CEO’su Jeff Bezos, bir defada tüm Amazon hisselerini satmaya kalkarsa amazon hisseleri çökecektir. Buna rağmen insanlar Jeff Bezos’un 100 milyar dolarlık bir mal varlığına sahip olduğunu söylüyor. Bitcoin piyasalarında, en zengin Bitcoin sahiplerinin hepsi için, tuttukları bitcoinleri hızlı ve kolay bir şekilde geleneksel para birimine çevirebilecek kadar yeterli likidite var. Ve en zengin sahipler bile, istedikleri takdirde sahip oldukları varlıkları kademeli olarak nakite dönüştürebilirler.

 

Bitcoin’in tonlarca enerji israfına sebep olduğu doğru mu?

Evet. Bitcoin ağı, madencilik adı verilen hesaplamayla yoğun bir süreç kullanarak blok zincir adı verilen paylaşımlı işlem defterini saklar. Madenciler blok zincirine blok eklemek için birbirleriyle rekabet ederler; her birine ekledikleri blok için 12,5 bitcoin veya 125,000 dolar civarında bir ödül verilir.

Elektrik, Bitcoin madenciliği için en büyük maliyet olduğundan ve bu rekabetçi bir piyasa olduğundan madencilerin elektrik harcamaları blok ödülünün büyüklüğüne eşit olana kadar elektrik için daha fazla para harcamasını beklemeliyiz. Bir hesaplamaya göre, her Bitcoin işleminin tipik bir Amerikan evine dokuz gün boyunca güç sağlayacak kadar 271 kWh elektrik kullandığını gösteriyor.

Bu rakamların genellikle işlem bazında alıntılandığı gerçeği, oldukça fazla karışıklık yarattı. Bitcoin ağı saate yaklaşık altı blok üretir ve bir bloğu kazımak -içinde ister 1 ister 2000 transaction olsun- esasen aynı miktarda enerji tüketir. Belirli bir bitcoin fiyatı için, bir gün Bitcoin ağının onbinlerce veya hatta blok başına milyonlarca transaction’ı işlediği durumda, kabaca aynı miktarda enerji kullanılacaktır.

Bu, bitcoin işlem sayısını azaltarak enerji tasarrufu yapamayacağımız anlamına geliyor. Ve bitcoin işlemlerinin sayısının artırılması doğrudan enerji tüketimini artırmaz. Bununla birlikte, Bitcoin’in enerji kullanımı artmasına neden olan sebep, Bitcoin’in fiyatının yükselmesidir. Daha yüksek bir fiyat, 12,5 bitcoin ödülünün daha değerli olduğu anlamına gelir ve bu nedenle madenciler daha büyük ödülü elde etmek için daha fazla kaynak harcarlar.

Neyse ki, bu uzun vadede kendini çözecek bir sorundur. Blok başına ödül, Bitcoin açısından, her dört yılda bir yarılanır. 2009’da blok başına ödül 50 bitcoin’di. 2013’te bu rakam 25’e düştü. 2017’de yani şu an mevcut ödül 12,5 bitcoin. Ödülün 2020’de 6,5 gibi değere düşmesi planlanıyor. 2024 gibi bu rakam 3 bitcoin’e düşecek. Blok başına ödül düştükçe, ağın enerji tüketimi orantılı olarak düşecek.

Bu yüzden Bitcoin ağının, herhangi bir ödeme ağına göre işlem başına çok daha fazla enerji kullanan çevresel bir felaket olduğu doğrudur. Bununla birlikte, önümüzdeki yıllarda ve on yıllarda, ağın en azından bir işlem bazında daha az enerji tüketmesini bekleyebiliriz. Öte yandan, geleneksel bankaların işlemler için kullandıkları sunucuların ve elektrik israfının bir hesabını tutan var mı? Belki bir de oradaki rakamlara bakıp bir kıyaslama yapmak lazım.

Bitcoin ile ilgili sorular bunlar. Sizin aklınızda başka sorular varsa yorum olarak yazabilirsiniz.

Bir Cevap Yazın